Als de versterker het hart van een hifi-set is, dan zijn de speakers de ziel. Of tenminste zoiets in die richting. In ieder geval gaat het niet zonder speakers en samen met de versterker zijn ze verantwoordelijk voor de klank van je stereo. Wat nu precies het belangrijkste is, daar verschillen de meningen nogal over, maar het feit blijft dat je niets hebt aan een top versterker wannneer je er middelmatige boxen op aangesloten hebt en andersom geldt hetzelfde: goede speakers komen met een zwakke versterker ook niet tot hun recht.
Het is dus van belang een goede middenweg te vinden, zeker als je een begrensd budget hebt. Welke soorten versterkers er bestaan en welke eigenschappen ze hebben, komt in een ander artikel aan bod – vandaag bespreken we de speaker. We gaan dieper in op de drie verschillende speaker componenten: woofer, midrange en tweeter. Want wanneer je begrijpt hoe een speaker is opgebouwd, dan kun je een stuk gerichter op zoek naar je nieuwe boxen. Een hifi-speaker bestaat namelijk bijna altijd uit verschillende speakercomponenten. Een uitzondering hierop vormt de full range-speaker die alle frequenties afdekt.
Vloerstaande speakers met woofer, midrange en tweeter
In een goede hifi-box vind je meestal twee tot drie speakercomponenten. In de hifi-branche is de klassieke 3-kanaals vloerstaande speaker met woofer, midrange en tweeter het meest gangbare model, uitzonderingen daargelaten. De ULTIMA 40 Mk2 van Teufel bijvoorbeeld heeft twee bas-drivers die samen voor een krachtige bas zorgen. Verder komt het regelmatig voor dat een speaker twee midrange speakers heeft – de reeds voorgestelde Focal Grande Utopia EM is hier een goed voorbeeld van. De reden voor een 3-kanaals systeem bij de bouw van speakers, is de frequentieindeling van muziek. De meeste muziek bestaat uit hoge, midden- en lage tonen en deze verschillende frequenties kunnen het beste apart, via speciaal hiervoor geschikte speakertypes worden weergegeven.
Wat is een woofer?
In een luidspreker is de woofer speaker, ook wel bassdriver genoemd, verantwoordelijk voor de lage frequenties. Deze liggen normaal gesproken tusssen de 40 Hz en 2500 Hz. Gaan de frequenties nog lager, dan hebben we het over een subwoofer. Omdat de woofer voor het produceren van de basfrequenties veel lucht verplaatst, heeft hij een grotere diameter dan bijvoorbeeld een tweeter. De woofer speaker heeft een grotere diameter vind je terug in 3-kanaals speakers .
Wat is een midrange driver?
Eigenlijk zegt de naam het al: midrange drivers zijn verantwoordelijk voor de reproductie van geluiden die in het middenbereik liggen. Het frequentiebereik ligt tussen de 200 Hz – 5 Hz. De midrange speaker vind je zowel in 2-kanaals als 3-kanaals speakers terug.
Wat is een tweeter?
De tweeter speaker neemt de hoge frequenties van de speaker voor zijn rekening. De naam is ontleend aan het hoge tjirpen van vogelgezang. Tweeters hebben een klein diafragma en het geluid straalt minder difuus uit dan bij een midrange driver of woofer. Heeft de speaker een tweeter, dan klinkt het geluid optimaal wanneer de tweeter recht op de luisteraar is gericht. Het frequentiebereik van een tweeter speaker ligt doorgaans tussen de 2 Hz – 20 Hz.
Fullrange speaker
Met een fullrange speaker is het theoretisch ook mogelijk om de tonen via één speakermembraan weer te geven. Het nadeel hiervan is dat zowel de allerhoogste als de allerlaagste tonen wegvallen. Ook is een hoogwaardige fullrange-speaker relatief duur.
Een speaker die opgebouwd is uit drie verschillende componenten heeft om deze reden de voorkeur. De verschillende onderdelen zijn afgestemd op de weergave van een bepaald frequentiebereik dat waargenomen kan worden met het menselijk oor. Ieder speaker component dekt een deel van dit frequentiebereik dat tussen de 20 en 20.000 Hertz ligt:
- Super tweeter: 10.000 tot 20.000 Hz
- Tweeter: 2.500 tot 20.000 Hz
- Mid-tweeter: 400 tot 20.000 Hz
- Midrange driver: 400 tot 2.500 Hz
- Midbas driver: 40 tot 2.500 Hz
- Bas driver: 40 bis 400 Hz
- Subwoofer: 30 bis 150 Hz
- Full-range driver: 40 bis 20.000 Hz
Boekenplank speakers: tweeter en midbass driver
Zoals je in bovenstaand lijstje al ziet, zijn er behalve de tweeter, midrange en woofer nog meer speaker componenten. Boekenplank speakers bestaan wegens hun kleine formaat uit een tweeter en midbass driver. Dit is handig voor de plaatsing van de luidspreker wanneer er niet genoeg ruimte is voor meerdere componenten.
De midbass-driver neemt doorgaans de taak over van de midrange en de bass driver. Dit is een veel gehanteerde opbouw en heet ook wel een 2-kanaals-systeem. De midbass driver klinkt hier niet zo laag als een subwoofer, maar het verschil is minimaal.
Speakers bouwen met verschillende speaker componenten
Vloerstaande speakers en boekenplankspeakers kom je in de hifi-branche vrij vaak tegen. Maar er zijn tegenwoordig ontelbare andere mogelijkheden om speakers te bouwen. Helaas kunnen we die hier niet allemaal bespreken, maar de meest populaire soorten speakers komen hier wel aan bod. Laten we beginnen met de satellietspeaker van een 5.1 installatie. De één achter de punt verwijst naar de subwoofer. Een satelliet hoeft daarom verder alleen nog de hoge en middenfrequenties af te dekken – de lage frequenties regelt de subwoofer. Grote 5.1 geluidsinstallaties gebruiken echter vaak normale stereo-speakers in plaats van kleine satellieten. Hier gaat het dus niet om een speciale bouwwijze.
Kleine hifi-installaties
Bij kleine 5.1 installaties – waarvan de weergave uit de satellieten in hifi-kringen ‘schreeuwerig’ wordt genoemd, is dit anders. Die hebben soms maar één speaker membraan dat voor alle frequenties behalve de bas verantwoordelijk is. Hier worden de signalen al veel duidelijker gescheiden. Bij kleine satellieten is de 2-kanaals-opbouw eveneens vrij gebruikelijk, maar dan wel alleen met een tweeter en een midrange driver en zónder de midbass driver. In principe zegt de opbouw niets over de kwaliteit van een satelliet, al lopen ook hierover de meningen uiteen. Het beste voorbeeld dat een kleine speaker wel degelijk goed kan klinken, is de soundbar die dan ook steeds meer aan populariteit wint.
Soundbar speakers opdeling
Zoals de naam al doet vermoeden, is de soundbar min of meer een lange speaker-balk. De opdeling van de speakers is hier niet zo een, twee, drie te herkennen en al net zo min gemakkelijk te beschrijven. 
Ieder model is anders opgebouwd; sommige soundbars functioneren met een externe subwoofer, andere weer niet. Een soundbar kan maar liefst zes verschillende speakers bevatten – van de bekende tweeter tot midrange driver en midbass drivers en meer. En dit klinkt ondanks de platte behuizing verbazingwekkend goed, zeker als het om een hoogwaardig systeem gaat.
Conclusie: let bij aankoop op de geïntegreerde speaker componenten
Je hebt nu een globale indruk van de verschillende speaker componenten en hun kenmerken. Maar ook al heb je deze informatie op zak, het is nog geen garantie dat je met goede speakers naar huis komt. Een handige leidraad leveren de technische details van de speakers. Gaat het om een compacte speaker voor je iPod met slechts een tweeter en midrange driver, verwacht dan geen krachtige bas. Maar heeft de box ook een bassdriver – en dat is iets wat je niet zo snel herkent – dan is de sound een stuk krachtiger. Hetzelfde geldt voor soundbars, portable speakers en soortgelijke systemen. In de hifi-sector is de klassieke 3-kanaals opbouw nog altijd de meest voorkomende, maar ook hier tref je duidelijke verschillen in klankeigenschappen aan, bijvoorbeeld wanneer er een tweede bassdriver in verwerkt is.
Meer Teufel mega sound
Titelbeeld © By Consecutor (Own work) [CC-BY-SA-3.0], via Wikimedia Commons
Opmerking: de commentaarfunctie is dagelijks beschikbaar van 8 tot 21 uur.