First Women of Sound: pionier van de techno, Delia Derbyshire

In een nieuw artikel van onze blogreeks stellen we je voor aan de Britse componiste, soundhacker en communicatietechnologe Delia Derbshire (1937-2001). Ze was tijdens haar leven alleen bekend bij insiders van de scene, maar wordt nu erkend als een virtuoos van elektronische muziek en een pionier van de techno.

Geluid en rook – de vroege vorming

Delia Derbyshire werd in 1937 geboren in de industriestad Coventry in het midden van Engeland. Ze groeide op op in de hogere katholieke arbeidersklasse. In haar jonge jaren maakte ze een Duitse luchtaanval mee die een vormend effect op haar heeft gehad. Bommensirenes, alarmsignalen, de geluiden van de katholieke mis en het geklak van houten hakken op de straatstenen waren de akoestische markeringen van haar kindertijd. Zelfs op school experimenteerde ze met alledaagse voorwerpen en onderzocht ze hun sonische eigenschappen. Haar eerste liefde was echter de radio, die Delia’s wereld verrijkte met muziek en onderwijs. Op achtjarige leeftijd begon ze met pianolessen en later met viool spelen. Delia’s interesse in geluidsgolven leidde ertoe dat ze muziek en wiskunde ging studeren aan het exclusieve Girton College in Cambridge. Derbyshire gaf voorrang aan de manier waarop we geluid waarnemen boven elke theorie.

De experimentele jaren 60 & de BBC Radiophonic Workshop 

De vrije denker voelde zich aangetrokken tot het audio-universum. Haar belangrijkste klassieke inspiratiebronnen waren Beethoven, Bach en Mozart. Ze werd zich bewust van elektronische composities tijdens een bezoek aan de Wereldtentoonstelling van Brussel in 1958. Edgard Varèse’s Poème Électronique was geïnstalleerd in het Le Corbusier Paviljoen en maakte een diepe indruk op Delia.

YouTube

Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie

Video laden

Poème Électronique – Edgard Varèses: Het stuk werd oorspronkelijk opgenomen op drie afzonderlijke monobanden, waarvan er twee werden opgenomen op een stereoband met panningeffecten. De stereoband en de overgebleven monoband werden uiteindelijk aan elkaar gesplitst op 35 mm geperforeerde band om de band te synchroniseren met de film- en lichtwisselingen.

Ze solliciteerde aanvankelijk bij Decca Records, maar werd afgewezen omdat er geen vrouwen in de studio mochten werken. Net als Daphne Oram voor haar, ging Deryshire bij de BBC werken. Ze begon in 1960 als assistent-studiomanager, maar vroeg in 1962 om overplaatsing naar de BBC Radiophonic Workshop. Daar bleef ze tot 1973. De BBC bracht een aantal buitengewone geluidsgrootheden voort, maar Derbyshire nam een speciale positie in. Haar nauwgezette aanpak en zeer experimentele productiemethoden leidden tot psychedelische en futuristische resultaten. Ze creëerde iconische stukken met een hoge mate van innovatie en zo werd ze erkend als degene die het onmogelijke mogelijk maakte. Dit wekte ook het interesse van experts.

De beroemde groene lamp van de BBC Radiophonic Workshop: Derbyshire gebruikte hem verschillende keren voor verschillende geluidseffecten

Onder het pseudoniem Li de la Russe componeerde ze ook freelance, had ze verkennende ontmoetingen met bijvoorbeeld Karlheinz Stockhausen en werkte ze samen met Pink Floyd, Peter Maxwell Davies, George Martin, Anthony Newley, Yoko Ono, de Beatles en andere grootheden.

YouTube

Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie

Video laden

Sound credited to Harper = Don Harper / Li De La Russe = Delia Derbyshire / Nikki St George = Brian Hodgson

Onder haar grote betrokkenheid bij de BBC Workshop is de populairste themamuziek uit de Britse filmgeschiedenis tot stand gekomen: Dat van de sciencefictionserie Doctor Who. In plaats van een complete compositie gaf componist Ron Grainer Delia een gekrabbeld idee met vage instructies voor Doctor Who. Ze interpreteerde deze op zo’n unieke manier dat Grainer zijn eigen stuk nauwelijks herkende. Voor het thema gebruikte Derbyshire op virtuoze wijze twaalf oscillatoren, die ze op band opnam, doorlustte en vervreemdde om nieuwe effecten te creëren. Elke noot in dit stuk werd afzonderlijk geknipt en op een bandspoel geplaatst. Dit is werk van pedante proporties waarin Delia vele uren en geduld investeerde.

YouTube

Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie

Video laden

Ze werd nooit gecrediteerd voor het succes van de thematune tijdens haar leven, omdat haar vermelding als medecomponist werd uitgesloten door een anonimiteitsclausule van de BBC. In die tijd gold de clausule voor alle werknemers van de BBC. Ondanks de strenge werkomstandigheden en de soms genderspecifieke verschillen waarmee vrouwen in het naoorlogse Engeland werden geconfronteerd die zich op mannelijk terrein begaven, bood de BBC Derbyshire de ruimte om haar muzikale en wiskundige vaardigheden creatief te ontwikkelen.

Toen ze erachter kwam dat haar stijl “te wulps voor 11-jarigen” en “te geraffineerd voor het BBC2-publiek”, legde ze zich toe op film en theater, maar ook op een aantal “happenings” en evenementen.

Jouw sound in topvorm — met speakers van Teufel

Ultima 40

Ultima 40

€ 399,99€ 499,99In verschillende kleuren
DEFINION 3

DEFINION 3

€ 1399,99€ 1799,99In verschillende kleuren
DEFINION 3

DEFINION 3

€ 1399,99€ 1799,99In verschillende kleuren

In 1973 brak ze definitief met de BBC, die synthesizers gebruikte om de productiviteit in het algemeen te verhogen. Delia verzette zich tegen de technische innovatie, die ze te anorganisch vond. Muziek veranderde hierdoor ten kwade en de wereld liep uit de pas volgens haar. Delia vond ook dat het management te conservatief was. Ze trok zich terug uit de scene en halverwege de jaren zeventig werd het stil rond Derbysire. Ze had af en toe last van depressies, worstelde met alcoholproblemen en had verschillende banen, voornamelijk op het gebied van radiotechniek.

De eenling van de elektronische avant-garde

In Pot Au Feu verwerkte Derbyshire indrukken uit haar kindertijd. De echo’s van de sirenes tijdens de evacuatie van Derbyshire in de Tweede Wereldoorlog gaan hand in hand met het klikkende geluid van de klompen die de fabrieksarbeiders destijds droegen. Er ontstond zo een zeer abstracte, gespannen soundscape, waarvan de akoestische precisie Delia’s handelsmerk werd. Ze kende vaak betekenisvolle ideeën toe aan frequenties en toonhoogtes, waarbij haar uitgangspunt altijd de Griekse harmonische reeks was.

YouTube

Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie

Video laden

Pot Au Feau (1968)

Ondanks haar creatieve en technische genialiteit en de erkenning van degenen met wie ze samenwerkte, bleef Derbyshire nooit lang in één formatie. Het project Unit Delta Plus, dat als doel had de elektronische muziek meer bekendheid te geven op muziekfestivals en dat Derbyshire samen met Brian Hodgson en Peter Zinnovieff in 1966 oprichtte, duurde slechts ongeveer een jaar. Derbyshire verliet de band White Noise, opgericht met David Vorhaus in 1968, kort na het debuutalbum An Electric Storm.

YouTube

Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie

Video laden

An electric Storm van de band White Noise. Geschreven door Delia Derbyshire en David Vorhaus

Boom — een korte flits

In de jaren 90 bereikte Derbyshire een cultstatus, vooral in de jongere scene, vanwege haar avant-gardistische elektronische geluid. Haar composities inspireren en beïnvloeden artiesten van big beat, trip-hop, techno, house, drum and bass, IDM en elektronica in het algemeen. De Chemical Brothers, Aphex Twin en Sonic Boom – om maar drie van de velen te noemen, raakten geïnspireerd door haar werk. Eind jaren ’90 vond Peter Kember alias Sonic Boom (Spaceman 3) Derbyshire door het telefoonboek van Coventry door te spitten. In 2000 componeerde ze op zijn aanraden nieuwe songs en werkte ze met hem aan een nieuw album tot haar dood in 2001. Kort daarvoor zei ze dat het werken aan pure elektronische muziek met artiesten als Sonic Boom haar nieuw leven heeft ingeblazen.

Nu, zonder de beperkingen van het maken van “toegepaste muziek”, kan mijn geest vrij vliegen en verder gaan waar ik gebleven was.

Het muzikale erfgoed: 267 ongepubliceerde tapes

Netjes verpakt in cornflakes dozen en gelabeld, ontdekte Delia’s partner postuum 267 onuitgegeven reel-to-reel tapes uit de tweede helft van de jaren 1960. Derbyshire had de collectie op zolder bewaard.

De experimentele composities worden nu gecategoriseerd als techno. Het tijdschrift The Times kroonde haar tot “peetmoeder van de elektronische dansmuziek” en de Guardian noemde haar “de onbezongen heldin van de Britse elektronische muziek“.

We danken je, Delia.

Gedenkplaat ter ere van Delia Derbyshire op het Ellen Terry-gebouw van de universiteit van Coventry in Engeland

Krachtige allrounders voor elektronische muziek & techno

ULTIMA 20 KOMBO + Pro-Ject E1 BT

ULTIMA 20 KOMBO + Pro-Ject E1 BT

€ 799,99€ 849,99In verschillende kleuren
MUSICSTATION

MUSICSTATION

€ 499,99€ 599,99In verschillende kleuren
Theater 500S

Theater 500S

€ 349,99€ 449,99

About: de Delia Derbyshire Day

Een project om de collectie te archiveren en te restaureren werd uitgevoerd door Mark Ayres, Dr David Butler en Brian Hodgson. Tegenwoordig wordt de complete collectie composities van Delia Derbyshire bewaard in de John Rylands Library aan de Universiteit van Manchester. Het archief kan op afspraak worden bekeken. Daar, en in de bijbehorende organisatie Delia Derbyshire Day (DD Day), leeft haar nalatenschap fysiek voort.

De activiteiten en evenementen in het kader van DD Day zijn bedoeld om de Britse elektronische muziek te promoten en zijn zowel interactief als gezinsvriendelijk.

Titelbeeld: ©E Gammie CC BY-SA 2.0 met Creative Commons Lizenz Afbeelding 1: ©kEURguENTEal CC BY-SA 2.0 met Creative Commons Lizenz Afbeelding 2: ©Andy Mabbett CC BY-SA 4.0 met Creative Commons Lizenz  

Gerelateerde artikelen

Noot: De commentaarfunctie is beschikbaar van ma t/m za van 8.00 tot 21.00 uur.

Blogger

Blog Redactie

Alles over koptelefoons, bluetooth speakers & home cinema. Plus handige tips en trucs van onze soundexperts voor het beste geluid.