FLAC (Free Lossless Audio Codec) is net zoals Mp3 een codering voor digitale audio. Sterker nog, FLAC is zelfs een high definition versie van de Mp3. In dit artikel lees je wat dit in termen van geluidskwaliteit inhoudt en waarom je zou kunnen overwegen FLAC bestand aan je digitale muziekcollectie toe te voegen.
FLAC staat voor Free Lossless Audio Codec. Laten we beginnen met het ‘Free’ gedeelte van de naam: FLAC werkt met royalty-vrije licenties en een open format. Om het ‘lossless’ deel van de naam beter te begrijpen, is het belangrijk om te toe te lichten hoe een standaard mp3-bestand data opslaat.
Het standaard coderingsformat voor digital audio: de mp3
De mp3 is een gepatenteerd coderingsformaat dat de audio van een standaard cd comprimeert. Houd in gedachten dat bij de meeste cd’s de gemiddelde 3 minuten-track ongeveer 30 Mb aan opslagcapaciteit in beslag neemt. Dit is vrij veel. In de tijd van de eerste mp3-spelers, toen opslagruimte nog vrij exclusief was, was dit eigenlijk ook te veel. Daarnaast gold ook de beperkte toegang tot breedband internet als een beperkende factor in het delen van bestanden. Een logisch gevolg was dan ook dat kleinere bestanden steeds populairder werden. De geboorte van de mp3.
Een mp3-file met een 128 kbps bitrate heeft voor het opslaan van de al eerder genoemde 3 minuten-track namelijk niet meer dan 3 Mb aan capaciteit nodig. Dit is mogelijk aan de hand van een wiskundig model, waarbij de onderdelen van de track worden verwijderd die voor het menselijk oor niet waarneembaar zijn. Dit resulteert in een meer compact bestand en nog immer compleet bestand.
Omdat mp3’s gebruik maken van een soort compressie waarbij een gedeelte van een track definitief wordt verwijderd, spreken we ook wel van een ‘lossy’ formaat. Een wiskundig model kiest welke stukken niet relevant zijn, dit aan de hand van de wetenschap van psycho-akoestiek of de studie van hoe het menselijk oor geluid waarneemt.
Bijvoorbeeld, het maximale bereik van het gehoor van een jonge volwassene ligt tussen de 20 en 20.000 Hz. De waarden van de track die buiten dit bereik vallen worden uit de mp3 verwijderd en zo ook de bijzonder lage tonen die samenvallen met de hardere klanken. Dit zorgt ervoor dat een track op 128 kbps – oftewel 128 duizend bits per seconde – kan worden afgespeeld, het perfecte formaat voor het eenvoudig streamen en downloaden.
De afweging: gemak vs kwaliteit
Het manco van een mp3 file is echter dat deze vorm van compressie ten koste gaat van de kwaliteit van de track. Dat is het compromis voor het creëren van een dusdanig klein en makkelijk overdraagbaar bestand. Een goed stel luidsprekers zal in dit geval zeker een vinger op de zere plek leggen: bekkens die vrij clean klinken, doffere bastonen en een minder heldere weergave van de track dan de cd- of vinylversie.
Mp3 bitrates kunnen echter variëren tussen 96 en 320 kbps met daarbij eveneens verschillende kwaliteitslevels. Tijdens het converteren van cd naar mp3 – een proces dat ook wel ‘rippen’ wordt genoemd – biedt de meeste software de mogelijkheid de te converteren bitrate zelf in te stellen. 128 kbps staat grof gezegd voor radiokwaliteit, 160 kbps lijkt qua weergave min of meer zoals het op cd klinkt en 320 kbps benadert het origineel.
Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie
Veel mensen betwijfelen echter of het verschil tussen de diverse bitrates daadwerkelijk hoorbaar is. Aardig wat oudere mensen, die naar muziek luisteren via mp3 spelers of koptelefoons, prefereren zelfs het geluid van mp3 bestanden met lage bitrates. Hoor jij het verschil? Probeer dan eens deze leuke test en luister of de variaties in bitrates voor jou wel hoorbaar zijn!
Wanneer goed nog niet goed genoeg is
Voor diegenen die hunkeren naar perfect geluid, waarin een levendige punch, heldere clicks en een rijke resonantie in hoge resolutie worden weergegeven, zal zelfs 320 kbps nog benedenmaats zijn. Dit is waar FLAC een uitkomst biedt. Ondanks het gegeven dat FLAC bestanden slechts 50% kleiner zijn dan diens cd-equivalenten, zijn ze tot een indrukwekkende prestatie in staat: het comprimeren in eenzelfde kwaliteit als het origineel. Zo zou een bestand van 30 Mb als FLAC slechts 15 Mb in beslag nemen, maar qua geluidskwaliteit op hetzelfde niveau klinken als het origineel.
Door het toepassen van een ander soort compressietechniek, waarbij de psycho-akoestiek wordt genegeerd, slaagt FLAC erin alle oorspronkelijke data te behouden. In tegenstelling tot mp3 wordt er dus niets verwijderd om het bestand kleiner te krijgen. Vandaar dat FLAC wordt bestempeld als ‘lossless format’. In plaats daarvan reduceert het algoritme van FLAC de overbodige informatie in het bestand. Om in termen van luisterervaring te spreken, betekent dit dat de volledige dynamiek van het muziekbestand over de volle breedte wordt behouden. Plotselinge toenames van het geluidslevel, bekend als transiënten, worden eveneens voorkomen. Het geluid van bekken en snare drums klinkt altijd sprankelend. 
De extra heldere weergave van tonen wordt eveneens veroorzaakt door de afwezigheid van sonische elementen – deze zorgen vaak voor problemen bij ‘lossy files’ (mp3’s etc.). Deze elementen worden gevormd wanneer er tijdens de compressie onvoldoende data is verzameld om het originele bestand na de decompressie weer te geven. Dit resulteert in pieptonen of hiss-geluiden of een korrelige weergave.
Hoe speel ik FLAC bestanden af?
Het merendeel van de standaard audio players, zoals VLC Player, Winamp en Foobar2000, ondersteunen FLAC en het Android OS doet dit als sinds de 3.1 versie. Ook is het mogelijk om FLAC bestanden via bluetooth te streamen middels de aptX codec. Dit is een lossless compressiemethode voor bluetooth in cd-kwaliteit. Je hoort dus de volledige bandbreedte van een 16-bit/44.1 kHz opname. Indien jouw telefoon en draadloze koptelefoon als de MUTE BT de aptX codec ondersteunen, dan krijg je een hifi geluidskwaliteit voorgeschoteld.
Is FLAC de moeite waard?
Het antwoord op die vraag hangt in principe van jouw wensen af, aangezien ook mp3 bestanden bijzonder goed kunnen klinken over een high-end speaker set. Zeker als het gaat om bestanden met een hoge bitrate. Hoewel de meeste hifi luidsprekers vaak wel een flaw of gebrek aan dynamiek in het geluid bloot zullen leggen. Heb je geïnvesteerd in betere speakers en wil je er zeker van zijn dat je geen detail in het geluid mist? In dat geval is het luisteren naar muziek via FLAC bestanden zeker de moeite waard.
