Om ons 40-jarig jubileum te vieren, gaan we terug in de tijd. We gaan naar 1979, de tijd waarin de allereerste Teufel speakers werden opgebouwd en in de huiskamers werden neergezet.
ook kijken we kijken naar welke muziek er toen op de radio werd gedraaid, wat er in de bioscoop te zien was en wat er nog meer op de agenda stond. Een onvolledig overzicht van de tijdgeest van onze oprichtingsjaren in Berlijn.
De muziek van de jaren 80 – van punk tot new wave
Scheurende gitaren uit de punk scene en elektropop als Ultravox – Hymnen: De muziek van de jaren tachtig is rijk aan contrasten. De politieke breuk van de Koude Oorlog en de dreigende nucleaire apocalyps vormden de tijdsgeest van het decennium, veel bands uit de jaren ’80 kwamen met een eigen muzikale reactie. Sommigen bands hadden een duidelijke boodschap met betrekking tot de wereldsituatie. De partyhedonisten daarentegen dansten liever vol overgave op bedwelmende discogeluiden. Anderen ontdekten hun melancholische kant en troffen met New Wave een melancholische toon. Het aanbod aan muzikale stromingen en subculturen was dan ook breed. Van punker, black power activist, popper, yuppie, hardrocker of new waver was: iedereen had z’n eigen stijl.
Neue Deutsche Welle ( letterlijke vertaling: Nieuwe Duitse Golf )
Drummachines, synthesizers en per sequencer aangestuurde muzieknoten zijn in de jaren ’80 groot geworden. Dankzij de technische vooruitgang en betaalbare muziek elektronica experimenteerden steeds meer bands met synthesizergeluiden en voegden elektronische gadgets toe aan de klassieke line-up. Geluiden en teksten van bands als Fehlfarben en DAF raakten het lef van de tijd en verwierven ondanks de Duitse songteksten internationale faam.
De term Neue Deutsche Welle, vaak ook wel NDW genoemd, werd naar analogie van de Britse New Wave bedacht. Wat begon met punkzware muziek evolueerde steeds meer richting pop en maakte zelfs gebruik van typische, soms ironisch vervreemde volksmuziekelementen. Vanaf het midden van de jaren tachtig kregen vrijwel alle Duitstalige hits het label “NDW”. Onvergeten NDW-hits uit de jaren ’80 zijn Major Tom van Peter Schilling, Da da da van Trio en natuurlijk Nena’s nummer over 99 Luftballons die de Derde Wereldoorlog hebben uitgelokt – in die tijd een niet onwaarschijnlijk verhaal.
Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie
In Oost-Duitsland klonk de muziek van de jaren ’80 anders, maar er zijn enkele stilistische overeenkomsten. Populair waren zowel elegische nummers zoals Battaillon D’Amour van het DDR-combo Silly (destijds nog met Tamara Danz) als subversieve en rockzware nummers van bijvoorbeeld Pankow.
Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie
New Wave en synthpop
De stroming kwam voort uit punk en was een reactie op de radicale slogans, overstuurde versterkerdissonanties en het minimalisme van de drie akkoorden. In het begin van de jaren ’80 openden steeds meer bands zich voor een meer melodischer geluid, elektronische klanken en logische teksten. Een mijlpaal was de New Order song Blue Monday, die in 1983 de hitlijsten veroverde. Soms was het donkerder als Fade to Grey van Visage, soms emotioneler als Vienna van Ultravox.
Ook Depeche Mode begon met hun bandcarrière en maakte al snel de weg vrij voor New Romantic en synthpop. Synthesizers werden stijlbepalend voor de muziek van de jaren tachtig. De vaak voorgeprogrammeerde en op dezelfde manier gemoduleerde tonen zorgden voor een onmiskenbaar geluid. Typische synthpop hits zijn Tainted Love van Soft Cell en Big in Japan van Alphaville.
David Bowie bewees in de jaren ’80 een muzikale kameleon te zijn. Na een experimentele creatieve fase richtte hij zich op New Wave en popgeluiden. Misschien werd hij geïnspireerd door de Berlijnse club Linientreu, waar vaak te vinden was. De voormalige disco in het Bikinihaus, vandaag de dag het hoofdkwartier van onze flagshipstore, werd beschouwd als een hotspot voor new wave, electro en pop. In het begin van het decennium was hij succesvol met de single Ashes to Ashes. De visuele trucs en de gecultiveerde kunstmatigheid van de video vormden de esthetiek van veel videoclips. Bowie bleef een duizelingwekkende figuur en trendsetter. Het album Let’s Dance uit 1983 werd zijn grootste succes bij het publiek.
Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie
Techno
Nog experimenteler werd met de komst van house en techno. Elektronische muziek is zeker geen uitvinding van de jaren tachtig. Maar steeds meer muzikanten ontdekten de drumcomputers van Roland zoals de TR 808 en TR 909, de beruchte Roland Juno 60 en Jupiter 80 synthesizers en zangvervormers via een vocoder. Ich bin der Musikant mit dem Taschenrechner in der Hand was een tekst van Kraftwerk in 1981, die graag nieuwe ritmemachines gebruikte. Zij hebben de basis gelegd voor techno, een term die al aan het eind van de jaren tachtig een echt begrip is geworden. De eerste technoclub opende zijn deuren op de luchthaven van Frankfurt in 1984 en de eerste Love Parade vond plaats in 1989.
Hip-Hop en punk: van buitenstaanders naar gevestigde waardes
Aan het begin van het decennium maakte punk al integraal deel uit van de muziekscene. Steeds meer muzikanten splitsten zich af en brachten volledig nieuwe of zelfs radicalere stromingen naar buiten. Het mainstream publiek ontdekte punk in het midden van de jaren tachtig. Ontwerpers als Vivienne Westwood gebruikten “raw chics” en maakten van leren jassen bedekt met klinknagels een modeaccessoire. De punkkoningin Nina Hagen toonde zich tijdens een concert in Rio in 1985 in een door Gaultier ontworpen outfit en werd een ware stijlicone. Achter het IJzeren Gordijn was de punkscene echter nog steeds een subcultuur. Ondanks de beperkingen van het DDR-regime had echter elke kleine stad in het oosten al snel een punkband.
Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie
In de loop van de jaren 80 maakten steeds meer graffiti de steden kleurrijker en Breakdance kwam de straten van de Bondsrepubliek binnen. Met DJ-ing en spraakzang uitten jonge Afro-Amerikanen begin jaren tachtig hun ongenoegen over het harde leven als buitenstaanders van de samenleving in de getto’s van de VS. Scratchen, phasing, backspinning, sampling en natuurlijk rap ontwikkelden zich tot onmiskenbare kenmerken van hiphop. Hun zelfverzekerde boodschap “Black & Proud” werd steeds meer gehoord met virtuoze en ritmische woordspelingen en verbale hardheid.
Een deel van de voormalige punk en rap waren al snel commercieel succesvol. De muziekindustrie wijdde zich steeds meer aan deze fenomenen en maakte ze mainstream compatibel.
Soundsystemen met retro-charme
Fashion van de jaren 80 en popsterren
Bonte neonkleuren, veel glamour, gedurfde stijlmixen, XXL-oorbellen en hoge föhnkapsels: de mode van de jaren 80 volgde geen stricte regels. Strakke aerobic bodies en moonwashed boyfriend jeans, blazers met flinke schoudervullingen, leggings en tennissokken: alles kon en mocht, zolang het maar kleurrijk en glinsterend was. De gekke outfits werden afgerond met de typische jaren tachtig kapsels als de asymmetrische Vokuhila-kapsels (Vorne kurz, hinten lang = kort haar van voren en lang haar achter), de volumineuze permanentjes en de bonte iroquois kapsels.
De eighties waren ook een decennium van popiconen. Sterren als Madonna en Michael Jackson bestormden de hitlijsten, werden op draaitafels en de radio grijs gedraaid. Madonna’s carrière begon met haar single Like a Virgin. Jackson’s album Thriller zette in 1982 een nieuwe standaard, net als de bijbehorende video. Dit formaat met verhalende inhoud was ongekend. De nieuwe muziekzender MTV zond het quasi nonstop uit. Beide popsterren pikten modetrends op en zetten hun eigen trends.
Films uit de jaren 80: bioscoop en tv
Veel films uit de jaren 80 zijn nog steeds cult. Niet alleen remakes en de opvolgers van kaskrakers van toen zoals Ghostbusters en Star Wars, maar ook de retro-chic van series als Stranger Things laten dit zien. Nieuwe technische trucs zorgden in de jaren ’80 voor effectieve actie-, sci-fi- en fantasyfilms. Die Starwars trilogie van regisseur George Lucas werd zelfs onderdeel van de popcultuur. Personages als Luke Skywalker en Chewbacca zie je ook tegenwoordig nog de dag op de boekenplanken van menig kinderkamer staan.
Door de video te downloaden ga je akkoord met het privacybeleid van YouTube.
Meer informatie
Steven Spielberg veroverde de harten van het publiek met E.T, een film over de vriendschap van een kind met een kleine, rimpelige maar zeer vriendelijke alien. Onder de Hollywood romances van de jaren ’80 zijn de liefdeskomedie When Harry met Sally, het drama Out of Africa en de dansfilm Dirty Dancing. Films voor cinefielen uit deze tijd zijn de dystopische science fiction film Blade Runner van Ridley Scott met een cultrol voor Rutger Hauer en Stanley Kubrick’s films uit de jaren ’80: The Shining and Full Metal Jacket. Kijkers thuis zaten iedere week aan de buis gekluisterd om de spannende en intrigerende perikelen van de twee rijke families uit de soaps Denver en Dallas te volgen. Sitcom als Seinfeld en Cheers zorgden voor lachsalvo’s thuis op de bank.
De jaren 80 bij Teufel: van bouwpakket naar kant en klare speaker
Met audio-innovaties en -upgrades zoals de muziekcassette had je opeens meer afspeelmogelijkheden maar groeide ook het bewustzijn voor geluidskwaliteit. Geen wonder dat Peter Tschimmel aan het begin van het decennium het bedrijf Teufel oprichtte.
Vooral audiofiele klanten vonden onze doe-het-zelf pakketten geweldig, omdat Teufel zich aan zijn belofte hield om hifi betaalbaar te maken. Dankzij mond op mond reclame die zich als een lopend vuurtje verspreidde, begon Teufel vanaf dat moment goed te groeien. Teufel was overigens niet alleen een pionier op het gebied van DIY-speakers, maar ook op het gebied van online shoppen: want lang voordat internet en online winkelen de normaalste gang van zaken waren, verkocht Teufel zijn luidsprekers al per e-mail.
Vanaf 1988 produceert Teufel de eerste complete luidsprekers en zet met het tweekanaals model Teufel M 200 nieuwe maatstaven. Steeds meer muziekliefhebbers speelden de muziek van hun favoriete bands op vinyl of muziekcassette via Teufel-speakers af. Ook vandaag nog zweren vinylliefhebbers bij het “warme geluid” en het gekraak van hun zwarte goud.
Walkman & gettoblaster: muziek wordt mobiel
Vooral in de sociaal achtergestelde districten van Amerikaanse metropolen, wist de gettoblaster zich al vroeg door te zetten. Vandaar de naam: “Ghetto” plus “to blast” – wat lawaai maken betekent. De eerste modellen verspreidden zich daar al aan het eind van de jaren zeventig. Een van de eerste cultapparaten van dit genre was de JVC RC-838JW uit 1978.
Ook het succes van de muziekcassette was in de jaren tachtig niet te stoppen. Het gave van de cassette was dat je je eigen muziek kon opnemen.
Met veel geduld en het snel en op tijd indrukken van de opnameknop kon je zelfs je lievelingsnummers van de radio op te nemen. Wat tegenwoordig de favorietenlijst van bij streamingdiensten zijn, waren toen de mixtapes. Deze luisterde je af op een ander fenomeen uit de jaren tachtig: de walkman.
Vooral de walkman maakte van de cassette het opnamemedium van het decennium: dankzij de uitvinding van Sony werd muziek draagbaar. Het markeerde het begin van het tijdperk van de koptelefoon. Vanaf dat moment konden muziekfans overal en 24 uur per dag naar muziek luisteren.
Boomster – return of the gettoblaster
Je kunt hem van een afstand horen. Omdat hij weer op straat te vinden is: de BOOMSTER, de terugkeer van de legendarische gettoblaster. De voorganger ontving al verschillende prijzen van de vakpers. In de tweede generatie wordt hij geleverd met DAB+, display, telescopische antenne en nieuwe draagbeugel.
Thuisbios met Teufel
Typisch 80’s: onze fun facts
Nog een paar leuke weetjes:
- Alle mannen gamen? Om van dit cliché af te komen, creëerde de Japanse Tōru Iwatani Pac-Man, een figuurtje dat zich al happend een weg door een labyrint baant. Deze game wist ook vrouwen overstag te halen: het speldesign en consoles als Atari VCS en Nintendo’s NES maakten Pac-Man in de jaren tachtig een van de populairste spellen voor iedereen.
- Van taboewoord tot alledaagse taal: in rapteksten kwam vanaf de jaren 80 ontzettend vaak het woord ‘Fuck’ voor. De rappers van N.W.A. spannden wat dat betreft de kroon: bezorgde burgers telden op hun album uit 1988 het taboewoord meer dan 200 keer.
- 5,55 seconde: dit is het wereldrecord voor de legendarische Magic Cube met zijn gekleurde vierkantjes. Niet alleen kinderen, ook volwassenen waren verslaafd aan dit lastige speeltje.
- Waarom heeft Super Mario een baard? In ieder geval heeft Shigeru Miyamoto tijdens zijn creatie niet aan een Italiaanse loodgieter gedacht. De grove pixels beperkten toen nog de ontwerpmogelijkheden. De baard gaf het gezicht een herkenbare look.
- Brede schouders, ook zonder te sportschool. Had je geen brede schouders, dan stopte je gewoon genoeg schoudervulling in je jas of hemd. Voor de een waren deze XXL-schouders super mannelijk, de ander had er alleen maar een spottend woordgrapje voor over en noemde de drager ervan “echt een watje”. Ook vrouwen vulden blazer en bloes met de schoudervulling en creëerden zo het imago van de doorgewinterde zakenvrouw.
Foto 1: ©Chris Benso bepaalde rechten voorbehouden. bron: Unplash
Foto 2: ©Hello I’m Nik bepaalde rechten voorbehouden. bron: Unsplash
Foto 3: ©Andy Li bepaalde rechten voorbehouden. bron: Unsplash
