THX: Hollywood-geluid in de thuisbioscoop

Drie letters wekken bij veel homecinemaliefhebbers echte geluksmomenten op: THX! THX staat voor filmgeluid op het hoogste niveau. Oorspronkelijk komt dit keurmerk uit de professionele filmindustrie, maar tegenwoordig speelt het ook een belangrijke rol op de homecinemamarkt.

THX: Van idee tot kwaliteitslabel

Van de jaren 1950 tot eind jaren 1970 speelde geluidsweergave in filmtheaters een ondergeschikte rol vergeleken met beeld. Terwijl de projectietechniek voortdurend innoveerde, bleef het geluid lange tijd steken op het niveau van de jaren 1940. Totdat Star Wars kwam.

THX werd in 1983 geboren, toen George Lucas zelf THX Ltd oprichtte, het bedrijf achter het certificaat. Tomlinson Holman, destijds geluidstechnicus bij Sprocket Systems (sinds 1987 bekend als Skywalker Sound) en maker van het baanbrekende geluid voor de eerste Star Wars-films, speelde daarbij een doorslaggevende rol.

Tomlinson Holman was destijds ontevreden over de resultaten van zijn werk en gaf zo de aanzet tot THX Ltd: het geluid dat hij mixte klonk in bioscopen niet zoals hij het had bedoeld. In die tijd bestonden er nauwelijks standaarden voor beeld en geluid in filmtheaters. Het oorspronkelijke idee achter THX was dan ook om een uniforme norm voor beide te introduceren. Dat concept viel in de smaak bij de industrie, en zo verspreidde THX zich – eerst in de VS en daarna wereldwijd.

De rol van geluid in film

Geluid speelt een cruciale rol bij het vertonen van speelfilms. De ogen en oren van de kijker werken actief mee aan de bioscoopervaring. Dankzij de stereo-optische en stereofonische eigenschappen van ons zicht en gehoor kunnen filmmakers het publiek een realistisch gevoel geven van hun positie in de actie op het scherm, én van beweging en snelheid.

De rol van filmgeluid is niet ondergeschikt aan het filmbeeld, maar juist complementair. Net zoals filmtechnologie perspectief, beweging en achtergrond samenbrengt, mengt de geluidstechnicus stemmen, muziek en geluiden om het totale geluid te creëren. Om geluiden te lokaliseren ten opzichte van de getoonde beelden, werken geluidstechnici met verschillende afzonderlijke geluidskanalen en mixen ze de geluiden in het linker-, midden- of rechterkanaal. Ze mixen het filmgeluid met grote precisie terwijl ze de bewerkte versies keer op keer bekijken. Ze passen niveaus aan, voegen geluidseffecten toe en verwijderen andere, totdat beeld en geluid volledig samensmelten tot één geheel.

Waarom een THX thuisbioscoop?

Luidsprekers en andere apparatuur met een THX-licentie hebben ongetwijfeld een hogere prijs. Je krijgt er echter ook de garantie bij dat de apparaten grondig zijn geanalyseerd, getest en goedgekeurd op de elektro-akoestische parameters die essentieel zijn voor een hoge geluidskwaliteit. Daarnaast zorgen alle componenten van het systeem — luidsprekers, tv’s en ontvangers — ervoor dat ze optimaal samenwerken, zodat ze samen de best mogelijke geluidsprestaties leveren. Dit resulteert in geluid dat klinkt alsof het rechtstreeks uit de studio komt, zodat je echt hoort wat de geluidstechnicus heeft gecreëerd.

Leestip: Plaatsing van luidsprekers: de grote gids

Enkele van de meest geavanceerde functies van onze THX-systemen:

• Extreem hoge dynamiek, met onvervormde niveaus en een lage vervorming, zorgt voor een gedetailleerde weergave van geluid bij media met hoge resolutie (zoals Blu-ray).
• Dezelfde chassisconfiguratie voor de voor-, midden- en achterluidsprekers zorgt voor een overtuigende surround-ervaring.
• Perfecte koppeling van de subwoofer aan de satellieten voor een extreem homogene weergave
• Grotendeels lineaire frequentierespons over een zeer breed frequentiespectrum voor een natuurlijke en evenwichtige weergave
• Optimaal stralingsgedrag van alle satellieten voor nauwkeurige lokalisatie van alle geluidsgebeurtenissen

Producten voor je filmplezier

De THX-licentie: garantie voor uniform en optimaal geluid

Het basisprincipe is snel uitgelegd: Tomlinson Holman ontwikkelde een standaard die de akoestiek standaardiseert, van opnamestudio tot bioscoopzaal. Deze standaard geldt zowel voor de ruimtelijke omstandigheden als voor de gebruikte luidsprekertechnologie — want beide beïnvloeden het eindresultaat sterk. Bioscoopexploitanten die een THX-licentie willen, moeten aan deze standaard voldoen en luidsprekertechnologie met THX-licentie gebruiken. Vervolgens test een THX-medewerker het systeem en voorziet het van de THX-monitor, een speciaal ontwikkeld scheidingsfilter. De afgegeven licentie moet elk jaar worden verlengd.

De volgende stap: THX Ultimate Cinema

Nadat THX de afgelopen jaren relatief stil is geweest, wil het bedrijf met THX Ultimate Cinema opnieuw het vlaggenschip worden voor een meeslepende allround bioscoopervaring. Zo kunnen bioscoopbezoekers films beleven zoals de filmmakers het bedoeld hebben. Niet alleen de geluidskwaliteit wordt gegarandeerd, maar ook het beeld moet aan strenge voorschriften voldoen.

THX in de thuisbioscoop

THX wordt vaak verward met een geluidssysteem zoals Dolby Surround, vooral in de thuisbioscoopwereld. In werkelijkheid is het echter “slechts” een kwaliteitskeurmerk. Voor velen staat dit certificaat echter voor het ultieme op het gebied van home entertainment. Bijna elk onderdeel van een thuisbioscoopsysteem, van geluidskaarten en versterkers tot luidsprekers, kan deze onderscheiding krijgen. Maar een THX-geluidskaart op zomaar een luidspreker is niet echt nuttig. Wil je echt THX, dan moeten alle apparaten een THX-licentie hebben. Zo zorgt de hele afspeelketen ervoor dat beeld en geluid uiteindelijk worden weergegeven zoals de makers het hebben bedoeld. Gedefinieerde THX-presets in spelers, AV-receivers of televisies nemen gebruikers het tijdrovende kalibratiewerk uit handen. Je kunt ook de THX Tune-Up smartphone-app gebruiken om je opstelling te verfijnen.

Afhankelijk van de THX standaard kunnen de eisen vrij streng zijn. Hier is een overzicht.

THX Select 1 & 2

De THX Select-standaard is vooral bedoeld voor kleinere ruimtes tot 50 m². Dipoolluidsprekers worden aanbevolen, maar zijn niet verplicht. De voorluidsprekers moeten zorgen voor een ruime spreiding en een goed frequentiegedrag. De opstelling blijft relatief eenvoudig. Lautsprecher Teufel was de eerste fabrikant in Europa die de THX Select-licentie kreeg voor het “System 5”.

Een kenmerk van de THX Select 2-standaard is het verminderde ruisgedrag ten opzichte van zijn voorganger. Daarnaast zijn er speciale luistermodi, oftewel presets voor specifieke toepassingen, zoals het luisteren naar muzieksoundtracks (THX Cinema Mode) of het afspelen van geluid bij games (THX Games Mode).

THX Ultra 1 & 2

Dipoolluidsprekers zijn verplicht voor THX Ultra. De voorluidsprekers moeten een strikt beperkte spreidingshoek en frequentierespons hebben. Bovendien ligt het vereiste geluidsdrukniveau hoger dan bij systemen met een THX Select-licentie. Voor THX Ultra 2 zijn vooral de eisen voor de subwoofers, de lagere kantelfrequentie, het dynamisch bereik en de algehele frequentierespons aangepast.

Het ontwerp van een THX Ultra-systeem moet volledig voldoen aan de specificaties om een perfect geluidsbeeld te garanderen. Dergelijke systemen zijn geschikt voor zeer grote ruimtes tot 150 m².

THX compacte luidspreker

Vergelijkbaar met de THX Select Standard wat betreft eisen en structuur, maar ontworpen voor iets kleinere ruimtes. Deze categorie is de ideale introductie in de THX-wereld.

THX-technologie: in de bioscoop en in de woonkamer

Omdat THX oorspronkelijk is ontwikkeld voor grote bioscopen, laat het zich niet één-op-één toepassen in de thuisbioscoopsector. De omstandigheden in een bioscoop en een thuisbioscoop verschillen namelijk fundamenteel. In een bioscoop moeten de hoge tonen bijvoorbeeld zeer beknopt en duidelijk worden gemixt, zodat elke dialoog in elke rij stoelen goed verstaanbaar is.

Thuis zou dit leiden tot een vervormd geluidsbeeld. Daarom moet ook de versterker THX-gecertificeerd zijn. Zo’n versterker beschikt over functies zoals herkwalificatie, een proces waarbij het niveau van de hoge tonen wordt aangepast aan de kleinere kamers in een thuisbioscoop; timbre matching, dat zorgt voor een consistent timbre, zelfs bij bewegende geluidsbronnen; en decorrelatie. Daarnaast biedt hij baspiekbeheer, tijdsynchronisatie van de luidsprekerpositie en Loudness Plus.

Het zou te ver voeren om de precieze eigenschappen van elke afzonderlijke functie hier uit te leggen. Samengevat zorgen ze er allemaal voor dat het geluid, oorspronkelijk ontworpen voor grote bioscoopzalen, ook op kleinere thuisbioscoopluidsprekers de oorspronkelijke mix van de geluidstechnicus natuurgetrouw weergeeft en de luisteraar volledig onderdompelt in de geluidsomgeving.

THX-systemen die de muren laten trillen

Opent in nieuwe tab

▶ System 6 THX „5.2-Set“Opent in nieuwe tab: Met dit high-end systeem met THX-licentie kun je films beluisteren zoals ze horen te klinken. Cd’s, platen en al het andere klinkt ook absoluut concertklaar met dit geluidssysteem.

▶ System 4 THXOpent in nieuwe tab: Deze 5.1 home cinema set met THX Compact-luidsprekerlicentie geeft je geluidsprestaties van topklasse en een puur kippenvel-bioscoopgevoel. Hij is ideaal voor kleine tot middelgrote kamers van 30 m².

▶ Ontdek meer THX-luidsprekers in de Teufel ShopOpent in nieuwe tab!

Overigens komt het liggende formaat dat Teufel voor alle THX Ultra- en THX Select-voorluidsprekers heeft gerealiseerd volledig overeen met onze 100% controleerbare overtuiging dat alleen luidsprekers met een volledig identiek ontwerp ook volledig hetzelfde klinken. We zijn er zeker van dat er in deze prijs- en prestatieklasse geen andere oplossing bestaat.

Meer home cinema-systemen van Teufel

Conclusie

Tot op de dag van vandaag is het niet helemaal duidelijk of THX staat voor Tomlinson Holman Experiment, Tomlinson Holman Crossover of THX 1138 (Lucas’ eerste speelfilm). Eigenlijk maakt het ook helemaal niet uit, want THX staat symbool voor de allerhoogste precisie en kwaliteit op het gebied van beeld en geluid — zowel thuis als in de grote bioscopen.

• Om een THX-licentie te verkrijgen, moet niet alleen de luidsprekertechnologie kloppen, maar moeten ook de bioscoopzalen worden aangepast. Bovendien moeten THX-bioscopen hun licentie jaarlijks vernieuwen.
• Er zijn tegenwoordig diverse instap- en middensegmentproducten voor de thuisbioscoop, zodat je ook zonder THX Ultra-gecertificeerd systeem kunt genieten van bioscoopgeluid in je eigen huis.
• Teufel ontwikkelt sinds 1996 THX-systemen voor de homecinemasector en is daarmee de eerste keuze voor THX-gecertificeerde luidsprekersystemen.

• Afbeelding 1: ©nicolas genin, bepaalde rechten voorbehouden. Bron: Wikimedia Commons