Er is de laatste jaren veel veranderd in de audiosector. Eén ding is wel hetzelfde gebleven: als we naar muziek luisteren, is dit vaak in stereo. Dit geldt voor radio, televisie en muziek in het algemeen – maakt niet uit waar de muziek is opgeslagen.
Waarom stereofonie?
Volgens Wikipedia verwijst stereofonie naar opnametechnieken en weergaven van geluidssignalen die gebruik maken van twee of meer geluidsbronnen om zo een ruimtelijke geluidsindruk te creëren.
Bij stereofonie wordt de audio-informatie opgenomen via twee verschillende kanalen en dan afgespeeld via twee geluidsbronnen: een linkerspeaker en een rechterspeaker. Pragmatici zouden kunnen zeggen: waarom al die moeite? Is één luidspreker, dus mono-geluid, niet voldoende? Want zelfs in natuurlijke luistersituaties is er maar één geluidsbron voor een geluidsgebeurtenis: een gitaar, een zanger, een drumstel. Willen we de voordelen van stereogeluid uitleggen, dan landen we bij de zogenaamde psycho-akoestiek.
De opkomst van het stereofantoom
Wanneer een stereosysteem correct is ingesteld, herkent ons gehoor niet dat we naar twee geluidsbronnen luisteren. We nemen bijvoorbeeld de gitaar waar alsof het geluid maar uit één richting komt, niet de ene keer van links en de andere keer van rechts. Het klinkt alsof het geluid ergens halverwege de twee speakers vandaan komt. Deze zijn dus niet direct waarneembaar als geluidsbron. In vaktermen wordt dit een fantoomgeluidsbron genoemd: ons gehoor lokaliseert de geluidsbron waar er eigenlijk geen is.
Teufel speakers – stereo uit overtuiging
Precies dit psycho-akoestische effect is goed voor het geluid. Omdat de fantoomgeluidsbron die via stereo wordt gegenereerd veel ruimtelijker en natuurlijker klinkt dan monogeluid. De opgenomen stem van een persoon kon nog geloofwaardig worden weergegeven met een monospeaker. Maar dit is niet meer mogelijk met een orkest of een band. Zij vormen immers een groot klanklichaam op het podium. Monogeluid kan dit lang niet zo waarheidsgetrouw weergeven. Alleen stereogeluid en de bijbehorende psycho-akoestische effecten creëren een soundstage voor ons gehoor.
Opmerking over multi-channel geluid: stereo is de eenvoudigste opstelling voor multi-channel sound. Voor een surround sound in een thuisbioscoop is een 5.1 opstelling met passend gecodeerde kanalen de standaard. 3D-geluid wordt dan weer uitgevoerd in formaten zoals Dolby Atmos via reflectiespeakers. Dit kan dan een 5.1.2 opstelling zijn.
Het ontstaan van stereofonie en stereogeluid tot op heden
De technische basis voor het opnemen en weergeven van twee afzonderlijke audiokanalen werd gelegd in de jaren 1930. In die tijd had de uitvinder Alan Blumlein een reliëfproces voor vinylgroeven ontwikkeld dat we ook nu nog steeds gebruiken. De eerste stereoplaten, die op voor de consument beschikbaar waren, stammen uit de jaren vijftig. Daarna werd 2-kanaals geluid in de jaren zestig steeds populairder, met als gevolg de opkomst van het stereosysteem.
Ondanks alle innovaties in de audiotechnologie van de afgelopen decennia is stereo als weergavemethode een constante gebleven. Ondanks de digitalisering is 2-kanaals geluid nog steeds wijdverbreid, denk aan radio en televisie. Ook soundbars wijken over het algemeen niet af van het stereobeginsel: via twee kanalen wordt een soundstage gecreëerd. De geluidstransducers binnenin zijn overeenkomstig gerangschikt en op elkaar afgestemd.
Stereo in de praktijk
Wil je ervoor zorgen dat je stereospeakers de beschreven geluidskwaliteit bereiken, dan moet je bij de opstelling rekening houden met bepaalde aspecten. Het stereogeluid ontvouwt zich het best wanneer je de speakers op dezelfde afstand van je luisterplek plaatst en dat onder een hoek van 60°. Dit noemt men ook wel eens een stereodriehoek. Hier vind je gedetailleerde tips over deze stereodriehoek en zijn zogenaamde sweet spot.
Stereo uit passie
- ▶ Ultima 40: deze vloerstaande speakers zijn het neusje van de zalm in de stereotraditie. De Ultima 40 is al jaren lang onze populairste vloerstaande speakerpaar. In 2018 hebben de speakers een volledige update qua sound en design gekregen. Het geluid is nu nóg verfijnder. We hebben een faseplug voor de tweeter geïntegreerd. Ook hebben we aan de behuizing gewerkt: onder andere hebben de stereospeakers een matte afwerking gekregen. De ULTIMA is nu dan ook een nog groter plezier om naar te luisteren en te kijken.
- ▶ Theater 500: wat een sound! Het geluid van de Theater 500 is hifi op zijn best. Het is krachtig en tegelijkertijd gedifferentieerd en natuurlijk. Dankzij ons Teufel Time Alignment, een faseverschuiving die de looptijd corrigeert, bereikt het stereogeluid een ongekende sonoriteit en drie-dimensionaliteit.
- ▶ Meer stereosystemen vind je in onze shop.
Onze producten in de Teufel shop
De belangrijkste feiten over stereofonie samengevat
- Stereofonie is de weergave van geluid via twee kanalen of speakers.
- Door psycho-akoestische effecten klinkt stereogeluid ruimtelijker en natuurlijker dan mono-geluid.
- Al in de jaren dertig werd een procedé voor geluidsweergave in stereo ontwikkeld voor vinyl.
- Zelfs met digitale gegevens, op radio en voor tv, is het geluid meestal in stereo.
